विभागीय सहकार्य

1.   इन्फोसिस आणि नॅसकॉम यांच्याशी सहकार्य

उद्योग क्षेत्रातील नेतृत्वकर्त्यांसोबत विद्यार्थ्यांसाठी कौशल्य विकास कार्यक्रम
महाराष्ट्राला आजच्या सतत बदलणाऱ्या रोजगार बाजारात यशस्वी होण्यासाठी विद्यार्थ्यांना आवश्यक कौशल्यांनी सज्ज करणे किती महत्त्वाचे आहे, याची पूर्ण जाणीव आहे. राष्ट्रीय शिक्षण धोरण (NEP) 2020 च्या अनुषंगाने, राज्य सरकार विद्यार्थ्यांची रोजगारयोग्यता आणि उद्योजकता क्षमतांमध्ये वाढ करण्यासाठी विविध कौशल्य विकास उपक्रम राबवण्यास कटिबद्ध आहे. हे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी, महाराष्ट्राने इन्फोसिस आणि नॅसकॉम यांसारख्या उद्योग क्षेत्रातील आघाडीच्या संस्थांशी धोरणात्मक भागीदारी स्थापित केली आहे.
1. इन्फोसिससोबतच्या भागीदारीद्वारे, महाराष्ट्रातील विद्यार्थ्यांना इन्फोसिसच्या स्प्रिंगबोर्ड पोर्टलवर उपलब्ध असलेल्या विविध कौशल्य विकास अभ्यासक्रम आणि शैक्षणिक स्रोतांचा लाभ मिळतो. हे अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांना उद्योगाशी संबंधित कौशल्ये आणि क्षमतांनी सुसज्ज करून त्यांच्या रोजगारक्षमतेत वाढ करण्यासाठी तयार करण्यात आले आहेत. इन्फोसिससोबतच्या या सहकार्यामुळे, महाराष्ट्र राज्य विद्यार्थ्यांना व्यावसायिक जगातील संधी आणि आव्हानांसाठी सक्षमपणे तयार करत आहे.
2. त्याचबरोबर, महाराष्ट्राने NASSCOM (नॅसकॉम) – भारतातील आयटी आणि आयटी-संबंधित सेवा क्षेत्रातील प्रमुख व्यापार संघटना – हिच्याशीही भागीदारी केली आहे. नॅसकॉमच्या 'प्राइम पोर्टल'द्वारे, राज्यातील विद्यार्थ्यांना विविध प्रकारचे कौशल्य विकास कार्यक्रम आणि व्यवसायाभिमुख अभ्यासक्रम उपलब्ध करून दिले जात आहेत. हे उपक्रम सतत बदलणाऱ्या रोजगार बाजाराच्या गरजांनुसार तयार करण्यात आले असून, विद्यार्थ्यांना त्यांच्या निवडलेल्या करिअरमध्ये यशस्वी होण्यासाठी आवश्यक कौशल्ये आणि प्राविण्य प्राप्त होईल, याची खात्री देतात.

2.   ब्रिटिश कौन्सिलसोबत सहयोग

उच्च शिक्षणाचे आंतरराष्ट्रीयीकरण
महाराष्ट्राला उच्च शिक्षणाच्या आंतरराष्ट्रीयीकरणासाठी आंतरराष्ट्रीय सहकार्य आणि भागीदारी वाढवण्याचे महत्त्व पूर्णपणे समजले आहे. या उद्दिष्टाच्या पूर्ततेसाठी, राज्य शासनाने प्रतिष्ठित संस्था आणि संघटनांसोबत, जसे की ब्रिटिश कौन्सिल, भागीदारी केली आहे. या सहयोगाच्या माध्यमातून, महाराष्ट्रात शैक्षणिक देवाणघेवाण, संयुक्त संशोधन प्रकल्प, सांस्कृतिक देवाणघेवाण कार्यक्रम आणि इतर अनेक उपक्रम राबवले जात आहेत, जे विद्यार्थ्यांना आणि प्राध्यापकांना जागतिक स्तरावरचा अनुभव व दृष्टिकोन मिळवून देतात. महाराष्ट्राचे उच्च व तंत्रशिक्षण विभाग आणि ब्रिटिश कौन्सिल यांच्या संयुक्त भागीदारीतून राज्यातील उच्च शिक्षणाचे आंतरराष्ट्रीयीकरण साध्य करण्यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. या सहकार्याचा उद्देश अभ्यासक्रमाचा दर्जा सुधारणे, प्राध्यापकांचे प्रशिक्षण आणि नेतृत्व विकास, विद्यार्थ्यांच्या आंतरराष्ट्रीय हालचालींना पाठबळ देणे आणि त्यांचे कौशल्यविकास घडवून आणणे असा आहे. शैक्षणिक आणि सांस्कृतिक देवाणघेवाण अधिक बळकट करून, ही भागीदारी ज्ञान आणि आर्थिक विकासाच्या दिशेने राज्याच्या आकांक्षांना चालना देईल. विभाग ब्रिटिश कौन्सिलसोबत जवळून सहकार्य करत असून महाराष्ट्राच्या उच्च शिक्षण क्षेत्राला सक्षम करण्यासाठी कटिबद्ध आहे. आमचे लक्ष क्षमता विकास, नेतृत्व प्रशिक्षण आणि प्राध्यापक विकासावर केंद्रित आहे, जे आंतरराष्ट्रीयीकरणाच्या उद्दिष्टांना साथ देतील. प्रत्यक्ष भेटींच्या कार्यशाळा, ऑनलाइन प्रशिक्षण सत्रे, मार्गदर्शन कार्यक्रम, आणि ज्ञान देवाणघेवाण उपक्रमांद्वारे, आम्ही आंतरराष्ट्रीय सहभाग आणि प्रगतीसाठी पोषक वातावरण तयार करत आहोत. आमच्या या प्रवासात सहभागी व्हा — जिथे आम्ही विद्यार्थ्यांना आवश्यक कौशल्यांनी सुसज्ज करतो आणि त्यांना जागतिक स्तरावर स्पर्धेसाठी सिद्ध करतो. गुणवत्तापूर्ण शिक्षण आणि अर्थपूर्ण सहकार्याच्या माध्यमातून, चला एक उज्ज्वल भविष्य घडवूया.

3.   युनिसेफसोबत सहयोग

हवामान कृती
महाराष्ट्र शासनाचा उच्च व तांत्रिक शिक्षण विभाग युनिसेफ मुंबईबरोबर भागीदारी करून हवामान सशक्तीकरण आणि कृतीला प्रोत्साहन देण्याचा उपक्रम राबवत आहे. ही भागीदारी महाराष्ट्रातील १३ जिल्ह्यांतील ३००० महाविद्यालये आणि २० लाख युवकांपर्यंत पोहोचणार आहे. ही तीन वर्षांची भागीदारी राष्ट्रीय शिक्षण धोरण (NEP) २०२०, राष्ट्रीय उपलब्धी सर्वेक्षण (NAS) २०२१, आणि राष्ट्रीय मूल्यांकन व मान्यता परिषद (NAAC) २०२२ च्या शिफारशींवर आधारित असून, स्थानिक पातळीवर युवकांच्या हवामान सशक्तीकरणासाठी कृतीला प्रोत्साहन देईल, जी पुढे समुदायात अधिक वाढवता येईल. या भागीदारीत हरित कौशल्य, उद्योजकता, हरित क्लबांतर्गत क्रियाकलाप तसेच युवकांमार्फत सात कमी स्पर्श असलेल्या जलसंधारणाच्या पद्धतींचा समावेश असेल, ज्यामुळे पुढील तीन वर्षांत ४३ दशलक्ष घनलिटर पाणी वाचवले जाईल तसेच महाविद्यालयांमध्ये ऊर्जा तपासणी केली जाईल. अनुभवाधारित शिक्षण प्रक्रियेचा भाग म्हणून, युनिसेफ मुंबईकडून तांत्रिक सहकार्य मिळून, महाराष्ट्रातील १५ ते २९ वयोगटातील युवकांसाठी हवामान व पर्यावरणीय टिकाव विषयक स्व-गतीने चालणारा ऑनलाइन अभ्यासक्रम विकसित केला आहे. हा अभ्यासक्रम LMS प्लॅटफॉर्मवर होस्ट केला जाणार असून, इंग्रजी आणि मराठी या द्विभाषिक स्वरूपात असेल. यात हवामान बदल, पाणी, ऊर्जा व वायु प्रदूषण, जैवविविधता, घनकचरा, व परिपत्रक अर्थव्यवस्था या पाच युनिट्सचा समावेश असेल आणि तो मोफत उपलब्ध केला जाईल. भविष्यात हा अभ्यासक्रम मान्यताप्राप्त अभ्यासक्रमात रूपांतरित केला जाणार आहे.

4.   मनीबी इन्स्टिट्यूट सोबत सहकार्य

उच्च व तांत्रिक शिक्षण विभाग, मनीबी इन्स्टिट्यूट आणि राष्ट्रीय शेअर बाजार (NSE) यांनी आर्थिक साक्षरता, प्रतिभूती बाजार जागरूकता आणि सायबर गुन्हेगारी जागरूकता या कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यासाठी सहकार्य केले आहे. या संयुक्त पुढाकाराचा उद्देश महाराष्ट्र राज्यातील महाविद्यालये, शैक्षणिक संस्था/विश्वविद्यालये आणि इतर सहभागी यांना लाभ देणे आहे. या सहकार्याद्वारे, उच्च व तांत्रिक शिक्षण विभाग, मनीबी इन्स्टिट्यूट आणि NSE यांना आर्थिक साक्षरतेसाठी आवश्यक ज्ञान आणि कौशल्यांनी व्यक्तींना सक्षम बनवण्याचा निर्धार आहे. सहभागी वैयक्तिक आर्थिक व्यवस्थापन, बजेटिंग, बचत आणि गुंतवणूक धोरणांबाबत सखोल समज प्राप्त करतील, ज्यामुळे ते त्यांच्या आर्थिक हितासाठी सुज्ञ निर्णय घेऊ शकतील. याशिवाय, NSE सोबतच्या सहकार्यामुळे स्टॉक मार्केट, म्युच्युअल फंड्स आणि इतर गुंतवणूक साधनांवर शैक्षणिक सत्रांचे आयोजन होईल. सहभागी आर्थिक बाजारांच्या कार्यप्रणाली, गुंतवणूक धोरणे आणि दीर्घकालीन गुंतवणुकीचे संभाव्य फायदे याबाबत माहिती मिळवतील. या ज्ञानाद्वारे सहभागींस जबाबदार गुंतवणूक आणि संपत्ती निर्मितीचा संस्कार देणे हा या उपक्रमाचा मुख्य हेतू आहे.

5.   आयआयटी बॉम्बे सह सहकार्य

उच्च व तंत्र शिक्षण विभागाने IIT बॉम्बेसोबत UDAAN प्रकल्पासाठी सहकार्य केले आहे. या प्रकल्पात इंग्रजी पुस्तके मराठीत अनुवादित करण्यासाठी AI आधारित अनुवाद साधन UDAAN चा वापर केला जाणार आहे. महाराष्ट्र शासनाने माननीय राज्यपाल आणि उच्च व तंत्र शिक्षणमंत्र्यांच्या उपस्थितीत IIT बॉम्बेसोबत UDAAN प्रकल्पासाठी अधिकृतपणे समझोता करार (MoU) केला आहे. यावेळी IIT बॉम्बेच्या संचालक, संगणक शास्त्र व अभियांत्रिकी विभागाच्या प्राध्यापकांचेही उपस्थिती होती. हे सहकार्य तंत्रज्ञानाचा वापर करून भाषिक अडथळे कमी करण्यासाठी आणि ज्ञान व शैक्षणिक संसाधनांची उपलब्धता वाढवण्यासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा ठरतो. उच्च व तंत्र शिक्षण विभाग आणि IIT बॉम्बे एकत्रितपणे महाराष्ट्रातील विद्यार्थ्यांसाठी आणि शिक्षकांसाठी नवप्रवर्तनाला चालना देण्यास आणि संधींचा विस्तार करण्यास कटिबद्ध आहेत.